Sırbistan Fuarları

BIRO-EXPO

 Beogradski Sajam, Belgrad, Belgrad, Sırbistan

• Kırtasiye & Büro Malzemeleri Fuarları

 25 Eylül 2024 / 28 Eylül 2024

 Detaylar

The Touch of Paris / Dodir Pariza

 Beogradski Sajam, Belgrad, Belgrad, Sırbistan

• Güzellik ve Kozmetik Fuarları

 9 Ekim 2021 / 10 Ekim 2021

 Detaylar

International Fair of Furniture, Equipment and Interior Decoration / International Exhibition for the Woodworking Industry

 Beogradski Sajam, Belgrad, Belgrad, Sırbistan

• Ağaç İşleme ve Mobilya Sanayii Fuarları

 9 Kasım 2021 / 14 Kasım 2021

 Detaylar

112 Expo

 Beogradski Sajam, Belgrad, Belgrad, Sırbistan

• Yangın ve Güvenlik Fuarları

 23 Kasım 2021 / 25 Kasım 2021

 Detaylar

SEEBBE South East Europe Belgrade Building Expo

 Beogradski Sajam, Belgrad, Belgrad, Sırbistan

• Yapı ve İnşaat Teknolojileri Fuarları

 24 Nisan 2023 / 27 Nisan 2023

 Detaylar

SIRBİSTAN PAZAR BİLGİLERİ
T.C.
Ticaret Bakanlığı
Dış Temsilcilikler ve Uluslararası Etkinlikler
Genel Müdürlüğü
2020
1
T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
İçindekiler

1. DIŞ TİCARET POLİTİKASI VE UYGULAMALARI ………………………………………………………………….2
2. PAZARIN ÖZELLİKLERİ………………………………………………………………………………………………….6
3. ÖNEMLİ SEKTÖRLER ……………………………………………………………………………………………………8
4. PAZARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR VE DİĞER BİLGİLER……………………………..13
5. ŞİRKET KURULUŞU VE İŞ YAPMA İLE İLGİLİ BİLGİLER………………………………………………………15
   2
   T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
6. DIŞ TİCARET POLİTİKASI VE UYGULAMALARI
   Dış Ticaret Politikası
   Sırbistan, 2007 yılında Merkezi Avrupa Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması-CEFTA’yı
   onaylamıştır. Ayrıca, Türkiye (2010), Rusya Federasyonu ve Beyaz Rusya ile Serbest Ticaret
   Anlaşmaları bulunmaktadır. Katılım müzakerelerinin yürütüldüğü AB, Sırbistan menşeli
   ürünlere gümrük vergisi uygulamamaktadır. Ülkenin ayrıca, ABD ile de tercihli ticaret
   anlaşması bulunmaktadır.
   Sırbistan’da dış ticaret ile ilgili konuları düzenleyen başlıca yasalar Dış Ticaret İşlemleri Yasası,
   Gümrük Yasası, Gümrük Tarifeleri Yasası ve İthalat ve İhracat Rejimlerinde Ürünlerin
   Sınıflandırılması Yasasıdır. Yasa temel olarak, dış ticaretin liberal olduğunu ve herhangi bir
   kısıtlamanın bulunmadığını belirtmektedir. Sırbistan Dış Ticaret Yasası, özellikle bir öncekine
   kıyasla, daha liberal bir yaklaşımla hazırlanmıştır.
   2010 yılında yürürlüğe giren Gümrük Kanunu Sırbistan’ın dış ticarete ilişkin yasal mevzuatını
   oluşturmaktadır. Söz konusu Kanun, Avrupa Birliği standartlarına göre ve AB’nin gümrük
   yasaları esas alınarak hazırlanmıştır. Sırbistan dış ticaret ile ilgili yasalarını düzenlerken Dünya
   Ticaret Örgütü, Dünya Gümrük Örgütünün tavsiyelerini dikkate almakta ve GATT tarafından
   belirlenen düzenlemelere ve AB’nin düzenlemelerine uyum sağlamayı hedeflemektedir.
   Sırbistan gümrükleri halen ithalat ürünler üzerindeki kontrolünü devam ettirmekte, bu
   durum ürünlerin ithalatında çeşitli sıkıntılara ve gecikmelere neden olabilmektedir. Diğer
   taraftan her ne kadar ithalat yasalarla basitleştirilmiş olsa da uygulamada henüz tam
   anlamıyla uyum sağlanamamıştır. Sırbistan Gümrük Kurumu uygulamanın yasalara uygun
   yapılabilmesi için çalışmalarına devam etmektedir.
   Sırbistan yasalarında dış ticaret ile ilgili herhangi bir kısıtlama bulunmamakla birlikte bazı
   ürünlerin ithalatında çeşitli sınırlandırmalar mevcuttur. Örnek olarak bazı eczacılık ürünleri,
   değerli metaller, silah vb. çeşitli ürünlerin ithalatı için lisans gerekliliği bulunmaktadır.
   İthalat Rejimi
   Sırbistan’da yürürlükte olan ticaret yasasına göre firmalar yerel veya dış ticaret işlemlerini
   herhangi bir kısıtlama bulunmadan gerçekleştirebilmektedirler. Gümrük ve Vergi Müdürlüğü
   yasa dışı ithalat ve lisanssız ticari faaliyetlere karşı sıkı önlemler almıştır.
   Sırbistan’a ithal edilen mallara ilişkin gümrük vergisi malın cinsine ve kaynağına bağlıdır.
   Gümrük vergi oranları %1-%30 arasında değişmektedir. Ortalama gümrük oranı %8,75’dir.
   Ülkede petrol türevleri, tütün mamulleri, alkollü içecekler ve kahve vb. ürünlerde %33
   oranında özel tüketim vergisi bulunmaktadır. KDV oranı %20’dir. İlaç, temel gıda ürünleri,
   gazete, otel hizmetleri gibi bazı ürünlerde KDV %8 oranında uygulanmaktadır.
   3
   T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
   Gümrük Tarifeleri
   Sırbistan Dünya Gümrük Örgütünün üyesidir ve Armonize Sistem Konvansiyonuna taraf Ülke
   konumundadır. Buna ek olarak AB’nin ortak nomanklatürüne de uyum sağlanmıştır. Gümrük
   vergileri ithal edilen ürünün gümrük değeri esas alınarak hesaplanmaktadır. Sırbistan
   Gümrük Yasası, gümrük değerlendirme ile ilgili düzenlemelerde GATT’ı esas almaktadır.
   Gümrük politikası;

• Tarım
• Deri sanayii
• Mobilya sanayii
• Tekstil sanayii
• Elektrikli ev aletleri sektörlerini korumayı amaçlamaktadır.
  Ayrıca Sırbistan’da üretilemeyen yarı mamuller, hammaddeler, ihracata yönelik üretim yapan
  ve iç talebin yüksek olduğu sektörlerce kullanılan girdilerin ithalatında diğer ürünlere nazaran
  göreceli olarak daha düşük gümrük vergisi uygulanmaktadır. Bu sektörlerin başlıcaları;
• Metalürji
• Renkli metaller
• Alüminyum
• Ağaç ürünleri
• Tekstil sanayii’dir.
  İthalatta uygulanan güncel vergi oranlarına Sırbistan Maliye Bakanlığı, Gümrük İdaresi’nin
  (https://www.carina.rs/en/Pages/default.aspx) web sayfasından ulaşılabilir.
  İç Vergiler
  Ülkede petrol türevleri, tütün mamulleri, alkollü içecekler ve kahve vb. ürünlerde %33
  oranında özel tüketim vergisi bulunmaktadır. KDV oranı %20’dir. İlaç, temel gıda ürünleri,
  gazete, otel hizmetleri gibi bazı ürünlerde KDV % 8 oranında uygulanmaktadır.
  Ülkede uygulanan Kurumlar Vergisi oranı %10, gelir vergisi oranı ücretler için %12’dir.
  Konuya ilişkin tüm bilgilere Sırbistan İş Tescil Ajansı’ndan (Business Registers Agency,
  www.apr.gov.rs) ve Sırbistan Yatırım Ajansı-RAS’dan (www.ras.gov.rs) ulaşılabilir.
  Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar
  Sırbistan Standardizasyon Enstitüsü-ISS (https://iss.rs/en/), ülkedeki tek ulusal standart
  kurumudur ve Standardizasyon Yasası ile kurulmuştur. Enstitü, standartların
  geliştirilmesinden sorumludur.
  Sırbistan’da mevcut standartlar Dünya Ticaret Örgütü ölçütlerine göre revize edilmektedir.
  Bu nedenle ticarete teknik açıdan engel olunması durumu da ortadan kalkmaktadır.
  4
  T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
  1 Ocak 2006 tarihinde yürürlüğe giren Standartlar Yasasına göre, standartlar ISO, IEC, CEN,
  CENELEC tarafından kullanılan resmi dillerden birinde de yayınlanmak durumundadır. ISS
  yayım dili olarak İngilizceyi seçmiştir.
  Ekonomi Bakanlığı genel standartlardan, teknik düzenlemelerden ve akreditasyondan
  sorumludur (Ürün Denetimi ve Kalitesi Birimi, https://tehnis.privreda.gov.rs/en/tehnispretraga_registara.html). Bu alandaki yasal düzenlemeler söz konusu Bakanlık tarafından
  gerçekleştirilmektedir. Ayrıca her Bakanlık kendi faaliyet alanına giren konularda teknik
  düzenlemelerin yapılmasından sorumludur.
  Teknik Düzenlemeler, Uygunluk Değerlendirme Prosedürü Yasasına göre teknik düzenlemeye
  tabi bulunan bir ürün, gerekli sertifikalara sahip olmadığı ve uygunluk değerlendirmesinden
  geçmediği sürece satılamaz ve kullanılamaz. Teknik düzenlemeler mevcut bulunan herhangi
  bir standarda atıfta bulunabilir veya o standardı içerebilir.
  Ekonomi Bakanlığı teknik düzenlemeler ile ilgili kayıtları tutmakla yükümlüdür. Uygunluk
  değerlendirmesi ile ilgili süreç doğrudan teknik düzenlemenin içinde veya atıfta bulunulan
  standartta yer alabilir. Uygunluk Sertifikası, Bakanlık tarafından yetkilendirilen kuruluşlar
  tarafından verilebilmektedir.
  Tarım, Orman ve Su Yönetimi Bakanlığı dış ticarette tarım ve gıda ürünlerinin kalite
  kontrolünden sorumludur. Dış Ticarette Tarım ve Gıda Ürünlerinin Kalite Kontrolü Yasası,
  ithal ve ihraç edilen ürünlere, paketleme, deklarasyon, etiketleme ve nakliye konularında
  kalite koşullarına uygunluk ile ilgili olarak uygulanmaktadır. Kalite ile ilgili sertifikalar
  Bakanlığın bünyesinde bulunan bölümleri tarafından hazırlanmaktadır.
  Sertifikalandırılmış her ürün sertifika ile ilgili işareti taşımak zorundadır. İşaret, ürünün gerekli
  olan testlerden geçtiğini ve ilgili düzenlemelere uygun olduğunu simgelemektedir. Uygunluk
  işareti olarak Sırbistan’ın kullandığı yerel işaret veya CE işareti kullanılabilmektedir.
  Sırbistan’ın yerel işareti, ürünün teknik gerekleri karşıladığını ve gerekli uygunluk surecinden
  geçtiğini belirtmektedir. İşaret büyük A harfinin eşkenar üçgenin üç kösesinde yer
  almasından oluşmaktadır. İşaretin ürüne görünebilir şekilde konması gerekmektedir, eğer
  ürüne iliştirilmesi mümkün değilse paketine eklenmeli ve urunun yanında verilen
  dokumalarda da belirtilmelidir.
  Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme
  Sırbistan’da etiketlerin içeri;
• Ürünün adı
• Üreticinin ve ithalatçının açık adresi
• Net miktar/ağırlık/hacim
• İçindekiler
• Saklama koşulları
• Tüketiciye yönelik uyarılar gibi hususlardan oluşmaktadır.
  5
  T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
  Ayrıca teknik açıdan karmaşık olan ürünlerin kullanma kılavuzu, üreticinin özellikleri, yetkili
  servislerin listesi, garanti ile ilgili bilgi ve ilgili diğer bilgi de bulunmalıdır. Bütün bilgiler Sırpça
  olmalıdır ve gümrüklerden çekmeden önce her üründe yer almalıdır.
  Çevre Koruma Yasasına göre “eco-label”, tüketici ürünlerinde, gıda, içecekler ve eczacılık
  ürünleri hariç; kullanım süresi boyunca benzer ürünlerden daha az cevre kirliliği yaratan veya
  geri dönüşümden elde edilmiş ürünler için kullanılmaktadır.
  Ekolojik etiketlerin yerel olarak üretilen veya ithal edilen ürünler için kullanım koşulları
  aynıdır. Söz konusu düzenleme AB’nin eco-label düzenlemesine paralel olarak hazırlanmıştır.
  Teknik Engeller
  T.C. Ticaret Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü internet sayfasında konu
  ile ilgili ayrıntılı bilgi mevcuttur: (https://www.teknikengel.gov.tr/#/ulke/sirbistan).
  Ticarette Teknik Engeller web sitesi, kullanıcıların teknik engeller alanında yararlanacağı ve
  etkin olarak kullanacağı temel bir platform olarak yapılandırılmıştır. Bu çerçevede, söz
  konusu siteden ülkeler itibariyle ticarette teknik engeller uygulamaları hakkında bilgi sahibi
  olunabilmekte, ülkelerin mevzuat ve uygulamaları hakkında Bakanlığımızdan bilgi talep
  edilebilmekte ve ihracatta karşılaşılan teknik engeller interaktif olarak Bakanlığımıza
  bildirilebilmektedir. Söz konusu siteye ücretsiz olarak üye olunabilmektedir. Sitenin
  üyelerine ilgilendikleri ülke ve ürün gruplarına ilişkin düzenlemeler günlük olarak e-posta ile
  gönderilmektedir.
  6
  T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020

1. PAZARIN ÖZELLİKLERİ
   Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları
   Fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması ile ilgili olan yasal çerçeve son yıllarda hızla
   gelişmiştir. Sırbistan DTÖ’nun TRIPs anlaşmasına uygun olarak yasalarını revize etmiştir.
   Ülkede fikri ve sınai haklar ile ilgili olarak 7 yasa bulunmaktadır. Bunlar;

• Telif ve İlgili Haklar Yasası
• Patent Yasası
• Coğrafik İşaretler Yasası
• Ticari Marka Yasası
• Endüstriyel Tasarım Yasal Koruma Yasası
• Entegre Devrelerin Topografyasının Korunması Yasası
• Coğrafi İşaretler Yasası’dır.
  Dağıtım Kanalları
  Sırbistan’da toptancılar, perakende firmalarına yönelik olarak distribütörlük hizmetini de
  yerine getirmektedir. Toptancılık sektörünün neredeyse tamamı özelleştirilmiştir. Ülkede
  paketleme, depolama, dağıtım gibi toptan ve perakende destek hizmetleri de oldukça
  gelişmiştir.
  Perakende zincirleri özelleştirilmeden sonra büyük gruplar tarafından satın alınmış ve
  sektörün yeniden yapılandırılmasında önemli rol oynamışlardır. Yeniden yapılanma
  neticesinde pazarda tekelci bir yapı oluşmuşsa da sektörde “greenfield” yatırımcılar da
  bulunmaktadır. Ülkede perakende sektöründe 10.000 civarında büfe, küçük mağaza,
  perakende zinciri ve açık pazar mevcuttur.
  Sermaye malları genellikle doğrudan üreticilere veya işletmelere satılmaktadır. Sermaye
  malları ve makine satışında iyi bir acenteye sahip olunması tavsiye edilmektedir.
  Sırbistan’daki iş ortamında kişisel ilişkiler önem taşımaktadır. İyi seçilmiş bir aracı Sırbistan
  pazarına girişte önemli katkı sağlayabilmektedir. Aracıların ülkedeki iş kültürüne, yerel
  dağıtım kanallarına hakim olması ihracatçı firmalarımızın başarısına katkı sağlayacaktır.
  Tüketici Tercihleri
  Tüketici tercihlerinin eski Yugoslavya döneminden kalan alışkanlıkları barındırdığı için zor
  değişebilmektedir. Ülkede fiyat liberalizasyonu sağlanmış olmakla birlikte pazarda fiyatları
  etkileyen ciddi, rekabet dışı güçler bulunmaktadır.
  Devlet ulaşım, telekom, altyapı hizmetleri ve benzin fiyatlarını kontrol etmektedir. Tüketici
  ürünlerinde karaborsa ile karşılaşılabilmektedir. Karaborsadaki ürünler satıcıların gümrük
  7
  T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
  veya vergisi ödememesi nedeniyle yasal yollarla ülkeye gelen ürünlere nazaran daha ucuz bir
  fiyata satılmaktadır. Ülkede bu tip satışların azaltılması yönünde düzenlemeler yapılmakla
  birlikte kalite/fiyat avantajı sağlanmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.
  Sırp tüketiciler fiyata duyarlıdır. Süt, ekmek, un ve yağ gibi temel ürünlerin fiyatlarında
  gerçekleştirilecek olan değişikliklerin en az 15 gün önceden Ticaret Bakanlığına bildirilmesi
  gerekmektedir.
  Sırbistan’da tanıtım faaliyetleri ve fuarlara katılım etkisini hala korumaktadır. Birçok Sırbistan
  firması çeşitli şekillerde tanıtım faaliyetleri gerçekleştirmektedir. TV, Radyo ve basılı reklam
  etkisi en çok olan tanıtım şekilleridir. Satış promosyonları, halkla ilişkiler ve fuarlar da yine
  yaygın olarak kullanılmaktadır. TV yayınları pazarın yaklaşık %90’ına ulaşmaktadır. En çok
  reklamı yapılan ürünler telekomünikasyon, otomobil, finans kurumları, içecekler, gazeteler,
  hijyenik ve benzeri ürünlerdir. Ülkedeki yasalar tütün ve alkol mamullerinin TV’de reklamını
  yasaklamıştır.
  Ülkede birçok yerel reklam şirketi bulunmaktadır fakat büyük kısmı küçük ölçeklidir. Ülkede
  reklam panoları (billboardlar) da önemli bir reklam aracıdır. Kullanım fiyatları yere, sıklığına
  ve kategoriye bağlı olarak değişmektedir. Özellikle seçim dönemlerinde yoğun olarak
  kullanılan duyuru tahtaları, kırsal alanlarda da tüketici ürünlerinin tanıtımında artan oranda
  kullanılmaya başlanmıştır.
  Sırbistan’da doğrudan pazarlama fazla gelişmiş değildir. Diğer taraftan kredi kartının
  kullanımının artmasıyla katalog, TV ve internetten satışlar gelişmektedir.
  Türk dizi ve filmlerinin yoğun olarak izlendiği ülkelerden biri de Sırbistan’dır. Bu fırsat medya
  ve görsel iletişim araçlarının etkin olarak kullanılması çerçevesinde Türk ürünlerinin
  reklamlarının yapılması için değerlendirilebilir.
  Kamu İhaleleri
  Kamu kurumlarına satış yapılabilmesi ise firmanızın kurulumuna veya ürününüzün sahip
  olduğu kredibiliteye bağlıdır. Uluslararası finansmana sahip projeler için gerçekleştirilen
  ihaleler karar verme süreci açısından daha şeffaf şekilde gerçekleştirilmektedir.
  Kamu Yatırımlarını Yönetim Ofisi (The Public Investment Management Office):
  http://www.obnova.gov.rs/english/public-procurement
  Sırbistan Yatırım Ajansı (Development Agency of Serbia-RAS): www.ras.gov.rs.
  8
  T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020

1. ÖNEMLİ SEKTÖRLER
   Tarım
   Sırbistan’da tarım, halen ekonominin temeli ve kırsal alanların gelişimindeki en önemli
   sektördür. Ülkede nüfusun %44’ü kırsal alanlarda yaşamakta ve %22’si de geçimini tarımla
   sağlamaktadır.
   Sırbistan tarım sektörü halihazırda Ülkenin GSYİH’nda önemli bir yere sahiptir ve Sırbistan
   ekonomisinde pozitif dış ticaret dengesi veren tek sektördür. En önemli tarım ihraç malları
   mısır, şeker, donmuş frambuaz, buğday ve ayçiçek yağıdır.
   Tarım alanlarının %60 kadarı mısır, buğday, arpa, ayçiçeği, soya ve şeker pancarı gibi
   ürünlerin ekimi için kullanılmaktadır. Tarım sektörünün yoğunlaştığı bölge ülkenin kuzeyinde
   yeralan ve toplam üretimin %80’inin yapıldığı Vojvodina bölgesidir. Sırbistan toplam 4,2
   milyon hektar ekilebilir araziye sahip olup, bunun %90’ı kişilere aittir.
   Tarım ve gıda sektöründe Sırbistan’ın en büyük ticari ortağı AB’dir. Tarım ve gıda ürünleri
   ihracatının yaklaşık %50’si, ithalatının da %45’i AB ile yapılmaktadır. Üretim ve ihracat
   potansiyeli açısından en önemli tarım ve gıda ürünleri tahıllar, yağlı tohumlar, şeker, meyve,
   sebze, alkolsüz içecekler, su ve şekerleme ürünleridir.
   Tarıma doğrudan bütçe desteği 2004–2006 yatırım programı ile arttırılmıştır. AB sürecinin
   başladığı 2009 yılından bu yana da tarım ve gıda alanlarında Topluluk Hukukuna uygun
   düzenlemelere hız verilmiş ve son üç yılda bu konuya ilişkin 23 yeni kanun kabul edilmiştir.
   Tarımsal ürün ticareti politikalarında önemli reformlar yapılmış, tarifeler basitleştirilmiş ve
   tarife oranları düşürülmüştür. Sırbistan DTÖ üyeliği için başvurmasına rağmen çoğu tarım
   ürününde koruma ve temel tarım ürünleri için ihracat kotalarını devam ettirmektedir.
   Sırbistan’da tarım sektörü verimlilik ve üretim artışı bakımından potansiyel arz etmektedir.
   Sektörün uygulanacak doğru politikalarla orta ve uzun vadede ülkenin ekonomik
   büyümesinde kilit rol oynayacağı düşünülmektedir. Sektörün büyümesinin önündeki en
   önemli engeller; yüksek arazi fiyatları ve kredi yetersizliğidir. Bu engellerin ortadan
   kaldırılması için kurumsal reformlara, yabancı sermayenin daha da özendirilerek, teknoloji ve
   sermayeye ulaşabilmesinin sağlanması gerekmektedir.
   Sanayi
   Sırbistan’daki işletmeler ekonomik anlamda üretime devam ediyor olsalar da teçhizatların
   onarılması ve modernizasyonuna halen ihtiyaçları bulunmaktadır. Bu nedenle Ülkeye sanayi
   donanımları uygun gümrük oranları ile ithal edilebilmektedir.
   Maden ve mobilya başta olmak üzere, gıda, makine, kimyasallar, şeker, lastikler, hazır giyim
   ve ecza sektörleri ülke ekonomisinde ve dış ticaretinde önem taşımaktadır.
   9
   T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
   Sırbistan’daki üretim sektörü halihazırda madene dayalı faaliyetlere bağımlı konumdadır.
   Yerel ve yabancı yatırım eksikliği, yeniden yapılanma ve özelleştirmedeki sorunlar, kuvvetli
   Dinar, genel rekabet gücündeki eksiklik, insan kaynakları alanındaki bozulma ve girişim
   sektöründeki yetersiz likidite ülke sanayinde karşılaşılan sorunların temel nedenlerini
   oluşturmaktadır.
   Madencilik
   Sırbistan mütevazi maden ve mineral kaynaklarına sahip olmakla beraber, demir, kömür ve
   altın, bakır, çinko, kurşun gibi bazı metaller bakımından zengin yatakları sınırları içerisinde
   barındırmaktadır.
   Sırbistan günümüzde henüz kullanılmamış maden potensiyeli ve yatırım olanakları ile umut
   vadeden bir ülkedir. Altın, bakır, çinko, kurşun gibi bazı metaller uzun yıllardır ülkede
   çıkarılmaktadır. 20. yüzyılın ikinci yarısında, madenciliğin çeşitliliği azalmış ve Kolubara ve
   Kostolac havzalarında devlete ait işletmeler tarafından genellikle düşük dereceli kömürün
   çıkarılmasında yoğunlaşılmış ve termal enerji üretilmiştir.
   Ülkedeki, kömür yataklarının büyük bir bölümü bugün ayrı bir ülke olan Kosova’da
   bulunmaktadır. Söz konusu rezervlerin mülkiyeti Kosova’nın nihai statüsüsü halen iki ülke
   arasındaki önemli sorunlardan biridir. Yine Kosova’daki Mitrovica’nın yakınlarında bulunan
   Trepca kompleksi bölgedeki başlıca çinko ve kurşun madenlerini kapsamaktadır.
   Gün geçtikçe artan sayıda firma, özellikle Ülkenin doğusunda yer alan Bor-Timok kompleksi
   ve Batı Sırbistan’daki keşif ve araştırma çalışmalarına katılmaktadır. Sırbistan’da bakır, kurşun
   ve diğer demirdışı metaller ihracat için üretilmektedir. Daha etkin üretimin yapılması için ek
   sermaye yatırımına ihtiyaç duyulmaktadır.
   Madencilik alanında 20binden fazla işçinin çalıştığı Sırbistan’da sektör GSYİH’nın %1,5’ini
   oluşturmakta birlikte, açılacak yeni madenlerle bu oranın %3,5, hatta %5’e kadar çıkması
   beklenmektedir. Özellikle iki büyük projeyi oluşturan; Bor çevresindeki bakır ve altın
   madenleri ile Jadar havzasındaki Loznica yakınlarında bulunan ve işletmeye açılması ile
   Dünya lityum ihtiyacının %10’unu, Avrupa’nın ise %90’ını karşılayabilecek kapasitede olan
   lityum madenlerinin açılması bu sektöre önemli katkılar sağlayacaktır.
   Krupanj ve Ljubovija yakınlarındaki Majdani madenleri, Jerma ve Pirot yakınlarında kömür
   madeni, Bosilegrad yakınlarındaki kurşun ve çinko madeni, Raska yakınlarındaki Boljevac
   madenleri ve Kolubara maden yatakları Ülkenin önemli madencilik projeleridir.
   Enerji
   Ülkede üretilen elektrik enerjisinin %70’i hayli kirli bir yakıt kaynağı olan linyit kullanılarak
   üretilmektedir. Üretim, elektrik santrallerinin düzenli bakımı için ayrılan kısıtlı ödeneklerle
   yürütülmekte ve ciddi bir yenilenmeye ihtiyaç duymaktadır. Sırbistan’da elektrik üretim
   sisteminin özelleştirilmesi çalışmaları ile daha etkin bir üretim, çevre koruyucu bir sistem ve
   10
   T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
   bakım masrafları için ek sermaye sağlanması hedeflenmektedir. Ayrıca ülkede, yenilenebilir
   enerji için işbirliği potansiyeli de bulunmaktadır.
   2011’de Parlamentonun kabul ettiği yeni enerji kanunu, AB Topluluk Hukukuna uygun
   düzenlemeler getirdiği gibi, konut tüketimi hariç olmak üzere, gaz ve elektrik piyasalarını da
   tamamen serbesleştirmiştir. Ayrıca, Ekim 2012 tarihinden itibaren düzenli tarifeler getirerek
   daha da geliştirilen bu kanun, enerji yerterliliği yatırımlarını kolaylaştırmakta ve yenilenebilir
   kullanımı da teşvik etmektedir.
   2009’da Sırbistan, Rus firması Gasprom ile “Juzni Tok” (Güney Akım) boruhattı inşası
   işletilmesi ve doğal gazın depolanmasını içeren bir anlaşma imzalanmışsa da 2016 yılında bu
   projenin iptal edildiği Sırp Hükümeti tarafından duyurulmuştur. Bununla birlikte, her iki taraf
   da Türk Akımı olarak adlandırılan boru hattı projesi kapsamında birlikte hareket edeceklerini
   ifade etmişlerdir.
   Hizmet Sektörleri
   Turizm
   Sırbistan coğrafyasının en önemli özelliklerinden biri de güzel bir doğa ve tarih mirasına sahip
   olmasıdır. Bu özellik, Sırbistan’a olan turizmi her geçen yıl artırmaktadır.
   Turizm belli başlı şehirlere yönelmiş olsa da, dağ ve kaplıca turizmine, özel ilgi alanlarına
   yönelik turizm aktivitelerine (kültürel ve doğal miras, avcılık, balıkçılık vb.), kırsal hayat
   turizmi ve nehir turizmine (özellikle Tuna nehri boyunca yapılan) ilgi giderek artmaktadır.
   Ülkenin en çok ziyaret edilen şehirleri Belgrad ve Novi Sad’dır.
   Bilişim ve Yazılım
   Sırbistan, telekom sektöründe de gelişmeler sağlamış, birçok operatörün ülkeye girişine izin
   vererek rekabet ortamında daha kaliteli hizmet edinmeyi amaçlamaktadır. Ülkede kurulu
   internet hattı AB ortalamasına yaklaşmıştır.
   1 Ocak 2012’den itibaren telekomünikasyon piyasası, özellikle sabit hatlar, tamamen
   serbestleştirilmiştir. Bu düzenleme kablo operatörleri dahil gerekli altyapıya sahip bütün
   firmalara sadece Elektronik Telekomünikasyon Ajansı-RATEL’den alınan bir sertifika ile sabit
   hat kurma hakkı tanımaktadır. Bununla birlikte Sırbistan’da, bir kamu kuruluşu olan Telekom
   Srbija hala en güçlü konumdaki firmadır. Bu alanda da mevcut altyapının yenileştirilmesi ve
   yeni donanımların edinilmesi gerekmektedir.
   Ekonomik zorluklara rağmen bilgi teknolojileri Sırbistan’da büyüyen en önemli pazar
   olmuştur. Federal bütçenin azalması bu sektörde arzu edilen büyümeyi gerçekleştiremiyorsa
   da devlet kurumları ve birçok yerel şirket çalışmalarında bilgisayar teknolojilerini ağırlıkla
   kullanmaya başlamıştır.
   Ulaştırma
   Sırbistan Balkanlar’ın ortasında önemli geçiş yollarına sahip bir ülkedir. Balkanların Orta Doğu
   ile Batı Avrupa arasında en kısa ulaşım imkanı sunduğu düşünülürse, Sırbistan’ın jeopolitik
   11
   T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
   açıdan ne denli önemli olduğu anlaşılabilir. Ancak 1999 yılındaki 78 gün süren NATO
   bombardımanın ardından ulaşım ve iletişim sektörü büyük oranda zarar görmüştür. Halen
   devam etmekte olan yenileme çalışmaları ülke ekonomisine milyonlarca dolar zarar
   vermiştir.
   Ülkedeki ana merkezlere ulaşım rahat sağlanabilirken, kırsal alanlarlarda ulaşım yetersiz ya
   da bozuk karayolu ile etkin sağlanamamaktadır. Mali kısıtlamalar yolların temel bakımının
   düzenli yapılmasını engellemekte, bu nedenle karayollarının sadece bir kısmı standartlara
   uymaktadır.
   Uzun dönemdeki en önemli proje AB’nin arka koridoru olan Avusturya’yı Yunanistan ve
   Sırbistan ile bağlantılı hale getirmektir. Belgrad şehrinin ciddi trafik sorununun çözülebilmesi
   için yeni köprülere ve kamyonları şehir merkezinden uzak tutabilmek için çevre yoluna
   ihtiyaç duyulmaktadır.
   Sırbistan’ın suyolları sadece ulaşım ve taşımacılık açısından değil aynı zamanda sulama,
   endüstriyel ve evsel su kullanımı, elektrik enerjisi üretimi, inşaat sektörü (akarsu yatağı kumu
   vb.), balıkçılık, turizm ve su sporları açısından da büyük önem arz etmektedir. Ülkenin kuzey
   kısmında yoğunlaşmış olan suyolları ağı, toplam uzunluğu 1000 km’yi bulan akarsular ve 599
   km uzunluğundaki Tuna-Tizsa-Tuna Kanal sistemi ile 1599 km’dir. Tuna Nehri Volga’dan
   sonra Avrupa’nın en uzun (2857 km, %23’ü Sırbistan’dadır) ve Ren’den sonra kargo
   taşımacılığında ikinci en önemli nehridir.
   Müteahhitlik
   İnşaat sektörü, 2009 ve 2012 yılı küresel mali krizlerinden ciddi şekilde etkilenmiş, 2010
   yılında Hükümetin çıkardığı teşvik uygulamaları ile bir canlanma yaşanmıştır.
   2011 yılında Sırp Parlamentosu, altyapı sektöründeki yatırımları geliştirmek için devlet-özel
   sektör ortaklığı (PPP) amacıyla bir kanun çıkarmıştır. Bu Kanun, yerel ve yabancı yatırımcılar
   ve bankalar Sırbistan’daki yolların ıslahı, kamusal altyapı ve faydalı hizmetler gibi
   yatırımlarının ve altyapı projelerinin finansmanını artırmayı hedeflemektedir. Söz konusu
   Kanun aynı zamanda yerel yönetimlere, merkezi hükümetin yardımı olmadan PPP yoluyla
   kendi bölgelerindeki projeleri uygulamaları olanağını da vermiştir. Yine, azgelişmiş
   kanalizasyon, atıksu, su kaynakları ve atık yönetimi sektörlerinde de özel yatırımları
   özendirmek amaçlanmaktadır.
   Hükümet özellikle ulaşım ve enerji sektörlerine önem vermekte, bu alanlara yabancı
   yatırımcıları çekmek için çalışmalar yapmaktadır. Sırbistan’da inşaat sektörüne en fazla
   yatırım yapan yabancı ülke %40 oranla Avusturya olup, Almanya, Fransa ve Yunanistan bunu
   izlemektedir.
   Ülkenin önemli yatırım projeleri arasında; Tuna nehri ve havzasının çevresel iyileştirilmesi ve
   savaş kalıntılarından kurtarılması, yeni bir havaalanı inşası ve mevcut 8 askeri havaalanının
   sivil ticari kullanıma dönüştürülmesi, demir yollarının geliştirilmesi ve ıslahı gibi projeler
   bulunmaktadır.
   12
   T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
   Lojistik
   Sırbistan’ın en büyük avantajı, Güney-Doğu Avrupa Bölgesindeki coğrafi konumunun getirdiği
   doğal ulaşım merkezinde yer almasıdır. Sırbistan aynı zamanda Merkezi ve Batı Avrupa’yı
   birbirine bağlayan iki önemli ulaşım koridorunun da geçiş noktasındadır.
   Bunlardan Koridor X, Avusturya’dan başlayıp Sırbistan üzerinden Yunanistan ve Bulgaristan’a
   ulaşmakta, Koridor VII ise Avrupa’nın en geniş suyolunu oluşturmaktadır. Ancak 1999
   yılındaki 78 gün süren NATO bombardımanın ardından ulaşım ve iletişim sektörü büyük
   oranda zarar görmüştür. Halen devam etmekte olan yenileme çalışmaları Ülke ekonomisine
   milyonlarca dolar zarar vermiştir.
   Sırbistan’da ana merkezlere ulaşım rahat sağlanabilirken, ödenek yetersizliği nedeniyle
   yolların temel bakımı aksamaya uğradığından küçük yerleşim yerlerinin karayollarında
   sorunlar bulunmaktadır.
   Sırbistan’ın suyolları ulaşım ve taşımacılık açısından önemlidir. Ülkenin kuzey kısmında
   yoğunlaşmış olan suyolları ağı, akarsular ve Tuna-Tizsa-Tuna Kanal sistemi ile toplam 1600
   km’yi bulmaktadır.
   Tuna Nehri Volga’dan sonra Avrupa’nın en uzun ve Ren’den sonra kargo taşımacılığında ikinci
   önemli nehirdir. Mart 1999’daki NATO bombardımanı Tuna nehri üzerinde beş, Sava nehri
   üzerinde ise 2 önemli köprünün yıkılmasına neden olmuştur. Bu nedenle bu nehirler
   üzerindeki taşıma ve ulaşım çalışmaları engellenmiş, sadece ülke içerisindeki şirketler değil,
   ticarette Tuna nehrini kullanan diğer ülkeler de zarar görmüştür.
   Türk mallarının AB ülkelerine taşınmasında geçiş noktası olan Sırbistan’dan her gün önemli
   sayıda Türk TIR’ı geçmektedir. Sırbistan ile siyasi ilişkilerimizin en kötü olduğu günlerde bile
   TIR’larımız Sırbistan’dan kolaylıkla geçmişlerdir. Gerek ikili ekonomik ilişkiler gerekse Türk
   ürünlerinin AB’ye ulaşımı açısından Sırbistan Türkiye için kilit bir ülke konumundadır.
   (Ülkemizden Sırbistan’a taşımacılık yapan birçok firma bulunmakta olup sözkonusu firmaların
   irtibat bilgilerine www.und.org.tr ve www.roder.org.tr adreslerinden ulaşılabilmektedir).
   13
   T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
2. PAZARDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR VE DİĞER BİLGİLER
   İş Kültürü
   Balkan coğrafyasındaki iş yapma kültüründeki farklılıklardan dolayı, ihracatçılarımız
   tarafından Sırbistan pazarına giriş için müşterilerin yerinde ziyaret edilmesi ve yüz yüze
   toplantılar yapılması, doğru yerel partnerlerin seçilmesi (distribütör, vb.), karşılıklı
   düzenlenecek sözleşmelerin profesyonel yardım alınarak hazırlanması faydalı olacaktır.
   Satış teknikleri açısından önemli olan konular; alıcı ile yakın ve sık ilişkinin kurulması, motive
   ve eğitimli aracılara sahip olunması, saldırgan bir pazarlama yapılması olarak sıralanabilir.
   Birçok büyük ithalatçı avans ödeme yapmasının zorunlu olduğu durumlarda küçük firmalara
   nazaran krediye daha rahat ulaşabilmektedir.
   Para Kullanımı
   Ülkenin para birimi Sırp Dinarıdır (RSD). Ülkede kredi kartı kullanımı ve internete ulaşım oranı
   büyük şehirler dışında düşük kalmaktadır. Elektronik bankacılık hizmetleri bankalar
   tarafından kullanılmakla birlikte elektronik ticaret ülkede yaygın değildir.
   Pasaport ve Vize İşlemleri
   Ülkemiz ve Sırbistan arasındaki Vize Anlaşması uyarınca, her iki Tarafın geçerli umuma
   mahsus ve resmi (diplomatik, hizmet, resmi ve hususi) pasaport, denizadamı cüzdanı, uçak
   mürettebatı için seyahat belgesi, geçici pasaport (Türk vatandaşlarına düzenlenen) ve
   seyahat belgesi hamili vatandaşları diğer Taraf ülkesinde, ilk giriş tarihinden itibaren, her altı
   ay içinde doksan günü aşmayan bir süre için kalmak veya bu ülkeden transit geçmek için vize
   alma yükümlülüğünden muaf kılınmışlardır.

Anlaşma, her iki Tarafın tren, kamyon ve otobüs sürücüleri ile yardımcıları, tren ve lokomotif,
sivil uçak ile gemi mürettebatı gibi uluslararası yolcu ve mal nakliyesi yapan vatandaşlarının,
her altı ay içinde doksan günü aşmamak kaydıyla, birbirlerinin ülkelerine yapacakları
seyahatlerinde (transit geçişler dahil olama üzere) vizeden muaf olmalarını hükme
bağlamaktadır.
Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri
1-2 Ocak: Yeni Yıl
7 Ocak: Dini Bayram
15 Şubat: Devlet Günü
1-2 Mayıs: İşçi Bayramı
Nisan ( ya da Mayıs) ayı 3 gün: Paskalya Bayramı
14
T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
Bayramlar (Resmi tatil olmayan)
27 Ocak: Okul Bayramı
9 Mayıs: Zafer Günü
28 Haziran: Vidovdan Bayramı
Yerel Saat
Sırbistan yaz saatinde Türkiye’den bir saat, kış saatinde iki saat geridedir. Yaz saati
uygulaması Mart ayının son Pazar günü, kış saati uygulaması ise Ekim ayının son Pazar günü
yürürlüğe girmektedir.
Diğer Faydalı Bilgiler
Sırp Cumhuriyeti Hükümeti/Bakanlıklar: http://www.vladars.net/eng/Pages/default.aspx
Tercüme Büroları:
LEXICA: www.lexica.rs
WORLWIDE TRANSATIONS: www.worldwide.rs
EUROLANG: www.eurolang.rs
PSD: www.prevod.co.rs
EUROTRANSLATE: www.eurotranslate.co.rs
GLOBE TRANSLATIONS: www.globetranslations.rs
15
T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020

5. ŞİRKET KURULUŞU VE İŞ YAPMA İLE İLGİLİ BİLGİLER
   Şirket Türleri
   2004 yılında yürürlüğe giren Şirketler Kanunu’na göre yerli ve yabancı firmaların Sırp İş Kayıt
   Ajansına kayıt sorumluluğu vardır. Firmaların kayıt işlemleri on gün içinde
   tamamlanabilmektedir. Yabancı ülke vatandaşları ve tüzel kişiler, yerli firmalar ile aynı
   koşullara sahiptir.
   Yasal İşletme Sırpça adı
   Anonim Şirket Akcionarsko drustvo (a.d)
   Limited Şirket Drutvo s ogranienom odgovornou (d.o.o)
   Komandit Şirket Komanditno drustvo (k.d.)
   Ortaklık Şirketi Ortako drustvo (o.d.)
   Anonim Şirket
   Sırp kanununa göre anonim şirket kamu (veya açık) ve özel (veya kapalı) olmak üzere iki
   şekilde olabilmektedir. Kamuya ait şirketin hisseleri borsada yer almakta olup bu şirket için
   gerekli minimum sermayenin 25.000 Euro olması gerekmektedir.
   Özel kurulan anonim şirket tek bir isim altında veya daha çok ortakla kurulabilmektedir.
   Yatırımlar, finansal, gayrimenkul, işçilik ve hizmet olarak yapılabilir. Ortaklar eşit miktarda
   sorumludurlar. Özel kurulan anonim şirket hissedar sayısı azami 100 kişi ile
   sınırlandırılmıştır. Hisselerin nominal değeri yaklaşık olarak 5 Euro ya da Dinar karşılığından
   az olamaz. Tüzel kişilerin yanı sıra gerçek kişilerde bir anonim şirket kurabilmektedir.
   Limited Şirket
   Limited şirket Sırbistan’da en yaygın şirket kurulum çeşididir. Hissedar sayısı 50 gerçek veya
   tüzel kişi ile sınırlıdır. Asgari sermaye 500 Euro olarak belirlenmiştir. Şirket kurulduktan
   sonra iki yıl içinde sermayenin artırılması gerekmektedir. Kanuna göre hisseler hissedarlar
   arasında serbestçe transfer edilebilmektedir.
   Limited Ortaklık
   Limited ortaklıkta en az bir genel ortak ve tek bir sınırlı sorumlu ortak olmalıdır. Genel ortak,
   limited ortaklığın yükümlülüklerinin tümünden sorumlu bulunmaktadır. Sınırlı sorumlu ortak
   ise sadece anlaşılan oranda sorumluluğa sahiptir. Limited ortaklıkta ortak olarak iki veya
   daha fazla kişi olabilmektedir. Asgari sermaye şartı bulunmamaktadır.
   Ortaklık
   Genel bir ortaklık; tüm ortaklar herhangi bir kısıtlama olmadan iş faaliyetlerinin tümünden
   sorumlu olmaları şartını kapsamaktadır. Bu tür ortaklıkta da limited ortaklıkta olduğu gibi
   ortak olarak iki veya daha fazla kişi olabilmektedir. Asgari sermaye şartı bulunmamaktadır.
   16
   T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
   Şirket Kurma Prosedürleri
   Ülkede iş kayıt işlemleri, gerekli olan bütün belgelerin hazır olması şartıyla yaklaşık 1 hafta-10
   gün sürmektedir. Sürecin biraz ağır ve zaman alıcı olması nedeniyle kayıt esnasında yerel bir
   firmadan yasal danışmanlık almanın faydalı olacağı düşünülmektedir.
   Ülkedeki yabancı yatırımlar 2002 yılında kabul edilen Yabancı Yatırım yasası ile
   düzenlenmiştir. Hükümetin bu konudaki temel amacı ülkede iş yapmak isteyen yabancı
   firmalara elverişli bir yasal, ekonomik ve siyasi ortama yaratmaktır. Sırbistan yerel firmalara
   sunmakta olduğu hak ve yükümlülükleri eşit ölçüde yabancı firmalara da sunmaktadır.
   Hükümetin uzun vadedeki amacı ise AB yasalarına tam uyumun sağlanmasıdır.
   Mevcut yasaya göre yabancı yatırım yeni bir firma kurulması, mevcut bir firmanın
   sermayesine katkı sağlanması veya bir firmanın mülkiyet hakkının satın alınması ile
   gerçekleşebilir.
   Yasaya göre yabancı yatırımcılar;

• Kurduğu veya ortak olduğu şirket yönetiminde Şirket Yasası’nda belirtilen koşullara
  uygun olarak hissesi oranında söz sahibi olabilir.
• Yatırım veya kuruluş sözleşmesinde yer aldığı şekilde sahip olduğu hakları ve
  yükümlülükleri diğer tüzel kişilere veya şahıslara devredebilir.
• Firmanın faaliyetlerini ve muhasebe kayıtlarını gözlemleyebilir.
• Mali tabloları başka bir yasal yetkili aracılığıyla veya kendisi denetleyebilir.
• Fonları bir sigorta anonim şirketine yatırabilir.
  Yabancı temsilciliklerin, yabancı şirketlerin açılması ve kayıt işleminden Sırbistan İş Tescil
  Ajansı-SBRA (Business Registers Agency) sorumludur. Bir yabancı temsilcilik Ajansa kayıt
  işlemini tamamladıktan sonra faaliyetine başlayabilir.
  Kayıt başvuru formunda kurucu firmanın adı, merkezin ve temsilcilik ofisinin adı, temsilcilikte
  çalışması beklenen personel sayısı bulunmaktadır. Ayrıca temsilcilik tarafından
  gerçekleştirilecek faaliyetler, çalışma izinleri, temsilcilik yöneticisinin adı gibi bazı ek bilgiler
  de istenebilmektedir.
  Yabancı yatırımcılar Sırbistan’da
• Anonim şirket (a.d),
• Limitet şirket ( d.o.o.),
• Komandit şirket ( k.d.) veya
• Kolektif şirket kurabilirler.
  Yabancılar genellikle daha hızlı bir şekilde kurulabilmesi nedeniyle limitet şirket kurmayı
  tercih etmektedirler.
  Limitet şirketin başlangıç sermayesi en az 500 €’dur. Başlangıç sermayesinin %50’si kuruluş
  aşamasında kalan yarısı ise kuruluştan sonraki iki yıl içinde ödenmek durumundadır. Ortak
  sayısı 50 ile sınırlandırılmıştır.
  17
  T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
  Şube Açma Şartları
  Yerli ve yabancı firmalar tarafından bir veya daha fazla şube olabilmektedir. Ancak tüm iş
  faaliyetleri şirket ismi ve adına yapılmalıdır.
  Şube için zamanında ve gereken şekilde kayıt olunması gerekmektedir. Yabancı kişiler
  Sırbistan’da bir temsilcilik açabilir ancak ülkede ticari faaliyetlerde bulunulmasına izin
  verilmez.
  Belirli koşullarda temsilcilik için gerekli envanter ve teçhizat ithalatı gümrük vergisinden
  muaftır.
  İlgili Bakanlıkça temsilcilikler için özel bir kayıt tutulmaktadır.
  Ülkede şube açılması için gerekli olan belgeler:
• Şubenin kuruluş sözleşmesi,
• Eğer temsilci kuruluş sözleşmesinde yer almıyorsa, atanması düşünülen temsilci ile
  ilgili karar,
• Temsilcinin imza sirküleri’dir.
  Eğer söz konusu şube yabancı firma tarafından açılıyorsa yukarıdaki belgelere ek olarak;
• Söz konusu tüzel kişiliğin tescil edildiği kaydın yeminli tercüman tarafından tercüme
  edilmiş şekli
• Eğer kuruluş sözleşmesinde yer almıyorsa söz konusu şirketin banka hesap bilgileri,
• Açılacak olan şubenin her türlü faaliyetinden ana şirketin sorumlu olacağına dair
  belgenin yeminli tercüman tarafından tercüme edilmiş hali de istenmektedir.
  Ülkede uygulanan Kurumlar Vergisi oranı % 10, gelir vergisi oranı ücretler için % 12’dir.
  Konuya ilişkin tüm bilgilere Sırbistan İş Tescil Ajansı’ndan (Business Registers Agency,
  www.apr.gov.r ) ve Sırbistan Yatırım Ajansı-RAS’dan (www.ras.gov.rs) ulaşılabilir.
  Bankacılık Mevzuatı
  Sırbistan’da finans sektörü AB ülkeleri ve bölgenin en gelişmiş ekonomisi olan Hırvatistan’a
  göre az gelişmiş düzeydedir. Yabancı bankaların pazara girişi ve özel ve ticari kredilerdeki hızlı
  artış bankacılık sektörünün önemini arttırmaktadır. Büyük oranda yabancı bankaların
  hakimiyetinde olan bankacılık sektörü, yeni finansal ürünler geliştirerek kredi talebini
  arttırmaktadır.
  Finans sektöründeki kapsamlı reformlar Sırbistan bankacılık sektörünü olumlu etkilemiştir.
  Sırbistan’da etkin bankacılık sistemi sayesinde toplam yurt içi ve döviz tasarrufu hızlı şekilde
  büyüme göstermiş 4 milyar Euro ile neredeyse son beş yıl toplamından 200 kez artmıştır.
  Sırbistan’da yirmi bir yabancı banka hizmet vermektedir.
  Halkbank, 2015 yılından bu yana Sırbistan bankacılık sektöründe yer almaktadır.
  18
  T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
  Sırbistan’daki Başlıca Yabancı Bankalar
  Alpha Bank Yunanistan
  Banca Intesa İtalya
  Credit Agricole Fransa
  EFG Eurobank Yunanistan
  Erste Bank Avusturya
  Halkbank Türkiye
  Hypo Alpe–Adria–Bank Avusturya
  KFC Group Belçika
  National Bank of Greece Yunanistan
  Nova Ljubljanska banka Slovenya
  OTP Macaristan
  Piraeus Bank Yunanistan
  ProCredit Bank Almanya
  Raiffeisenbank Avusturya
  San Paolo IMI İtalya
  Societe Generale Fransa
  Unicredit Bank İtalya
  Volksbank Austria Avusturya
  Vizeler
  Belgrad’ta 12 Temmuz 2010 tarihinde imzalanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Sırbistan
  Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Vizenin Karşılıklı Olarak Kaldırılmasına Dair Anlaşma” 9
  Ağustos Eylül 2010 tarih ve 2010/836 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanarak, 2 Ekim
  2010 tarih ve 27717 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Yürürlüğe giriş işlemleri karşılıklı olarak tamamlanan Anlaşmanın uygulanmasına 3 Aralık
2010 tarihinde başlanmıştır.

Anlaşma uyarınca, her iki Tarafın geçerli umuma mahsus ve resmi (diplomatik, hizmet, resmi
ve hususi) pasaport, denizadamı cüzdanı, uçak mürettebatı için seyahat belgesi, geçici
pasaport (Türk vatandaşlarına düzenlenen) ve seyahat belgesi hamili vatandaşları diğer Taraf
ülkesinde, ilk giriş tarihinden itibaren, her altı ay içinde doksan günü aşmayan bir süre için
kalmak veya bu ülkeden transit geçmek için vize alma yükümlülüğünden muaf kılınmışlardır.
19
T.C. Ticaret Bakanlığı, 2020
Anlaşma, her iki Tarafın tren, kamyon ve otobüs sürücüleri ile yardımcıları, tren ve
lokomotif, sivil uçak ile gemi mürettebatı gibi uluslararası yolcu ve mal nakliyesi yapan
vatandaşlarının, her altı ay içinde doksan günü aşmamak kaydıyla, birbirlerinin ülkelerine
yapacakları seyahatlerinde (transit geçişler dahil olama üzere) vizeden muaf olmalarını
hükme bağlamaktadır.
Çalışma İzni
Sırbistan’da yabancıların çalışması ve oturma iznine ilişkin hususlar Yabancılar Kanunu (Law
On Foreigners ‘Sluzbeni glasnik RS’ No. 97/08 of 27 October 2008) kapsamında
düzenlenmektedir.
Yabancılar Kanununda belirtilen istisnai durumlar hariç olmak üzere yabancıların Sırbistan’da
çalışabilmesi için çalışma izni veya iş lisansı alması gerekmektedir. Çalışma izni iş
sözleşmesinde belirtilen süre için geçerli olmak ve her durumda en fazla 2 yıl için
düzenlenmektedir. Gerekli koşulların yerine getirilmesi durumunda çalışma izni
uzatılabilmektedir.
Sırbistan’da yabancı işçi çalıştırılabilmesi için çalışma izni alınmış olması gerekmektedir.
Sırbistan Hükümeti, iş gücü piyasası koşullarını dikkate alarak iş kollarına bağlı olarak, ülkede
yıllık bazda çalıştırılabilecek toplam yabancı işçi sayısını sınırlandırmaktadır.
Oturum İzni
Sırbistan’da yabancıların çalışması ve oturma iznine ilişkin hususlar Yabancılar Kanunu
kapsamında düzenlenmektedir. Anılan Kanun çerçevesinde yabancılar Sırbistan’da 3 farklı
statüde kalabilmektedir:
Kısa Süreli Oturum:
Sırbistan’a giriş için vizesi olan yabancılar ile vize uygulanmayan ülkeler vatandaşı olan
yabancılar ülkede maksimum 90 gün süreyle kalabilirler.
Geçici Oturum:
Çalışma, eğitim, bilimsel araştırma, aile birleşmesi ve insani yardım gibi gerekçelerle
yabancılara geçici oturum hakkı verilebilmektedir. İlk kez geçici oturum izni talep edecek
yabancıların -Kanun’da belirtilen istisnai durumlar hariç olmak üzere- başvurularını
Sırbistan’ın diplomatik temsilciliklerine sunmaları gerekmektedir. Uzatma başvuruları ise
geçerli geçici oturum izni süresinin bitiminden 30 gün önce, oturulan yerdeki polis idaresine
yapılabilmektedir. Geçici oturum izni 1 yıl için verilmekte ve pasaportun üzerine onay
şeklinde yapılmaktadır.
Sürekli Oturum:
Sürekli oturum izni başvuru tarihinden önceki 5 yıl süresince kesintisiz olarak geçici oturum
izni kapsamında Sırbistan’da yaşayan yabancılar sürekli oturum izni başvurusunda
bulunabilmektedir. Sırbistan dışında geçirilen sürenin 5 yıl içerisinde bir defada 6 aydan fazla
olmamak üzere toplam 10 aydan fazla olmaması halinde kesintisiz kabul edilmektedir.